کاهش خسارت سیل از طریق تعیین حریم و بستر رودخانه مهران‌رود تبریز

مقدمه: یکی از بخش‌هایی که به شدت تحت تأثیر فعالیت‌های شهری است و همواره در خطر تغییر و تحول‌های غیرمهندسی و غیرفنّی قرار دارد، بستر رودخانه‌ها، مسیل‌ها و آبراهه‌هایی است که از داخل محدوده شهرها، به ویژه شهر‌های بزرگ و کلان شهرها عبور می‌کنند و نقش اساسی زهکشی آب‌های سطحی شهرها را بر عهده دارند. روش: این تحقیق توصیفی و تحلیلی است و از نظر اهداف تحقیق جزء تحقیقات کاربردی محسوب می‌شود و از ابزار سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شده است. هدف تحقیق تعیین مناطق آسیب‌پذیر و حساس واقع در حریم رودخانه است. یافته‌ها: با بررسی‌های میدانی و نقشه‌های موجود، حریم بستر رودخانه با استفاده از GIS مشخص شد که در حدود 483242 مترمربع ساختمان‌های غیرمجاز در حریم رودخانه احداث شده‌‌اند که در برخی موارد تا درون بستر رودخانه نیز پیشروی کرده‌‌اند. در این تحقیق مناطق حساس و آسیب‌پذیر در حریم مشخص گردید و راهکار‌های لازم برای کاهش خسارت ارائه شد. نتیجه‌گیری: با توجه به ضریب موجی‌بودن هیدرولیکی مئاندری بودن رودخانه مهران‌رود بربار 1/2 می‌باشد که بیانگر موجی‌بودن آن است و مقدار سیلاب احتمالی که می‌تواند با دوره بازگشت 50 ساله و احتمال 2 درصد معادل 8/82 متر مکعب در ثانیه اتفاق بیفتد، لازم است در صورت انجام هرگونه تجهیزات و عملیات عمرانی در مسیر این رودخانه، محدوده‌ای که در جریان90 مترمکعب در ثانیه زیر آب می‌رود مد نظر قرار گیرد. همچنین مشخص شد که 483242 متر مربع از انواع کاربری¬‌های شهر تبریز در حریم طغیانی مهران‌رود قرار گرفته است که از این میزان بیش از 23 درصد از مجموع کل کاربری‌ها را کاربری مسکونی به خود اختصاص داده است یافته‌ها: با بررسی‌های میدانی و نقشه‌های موجود، حریم بستر رودخانه با استفاده از GIS مشخص شد که در حدود 483242 مترمربع ساختمان‌های غیرمجاز در حریم رودخانه احداث شده‌‌اند که در برخی موارد تا درون بستر رودخانه نیز پیشروی کرده‌‌اند. در این تحقیق مناطق حساس و آسیب‌پذیر در حریم مشخص گردید و راهکار‌های لازم برای کاهش خسارت ارائه شد. نتیجه‌گیری: با توجه به ضریب موجی‌بودن هیدرولیکی مئاندری بودن رودخانه مهران‌رود بربار 1/2 که بیانگر موجی‌بودن آن است و مقدار سیلاب احتمالی که می‌تواند با دوره بازگشت 50 ساله و احتمال 2 درصد معادل 8/82 متر مکعب در ثانیه اتفاق بیفتد، لازم است در صورت انجام هرگونه تجهیزات و عملیات عمرانی در مسیر این رودخانه، محدوده‌ای که در جریان90 مترمکعب در ثانیه زیر آب می‌رود مد نظر قرار گیرد. همچنین مشخص شد که 483242 متر مربع از انواع کاربری¬‌های شهر تبریز در حریم طغیانی مهران‌رود قرار گرفته است که از این میزان بیش از 23 درصد از مجموع کل کاربری‌ها را کاربری مسکونی به خود اختصاص داده است.